วันนี้ในอดีต 28 พฤศจิกายน 2451 ก่อตั้งโรงเรียนเกษตราธิการ จุดกำเนิด ม.เกษตรศาสตร์

2017-11-28

ย้อนเหตุการณ์ วันที่ 28 พฤศจิกายน 2451 ก่อตั้ง โรงเรียนเกษตราธิการ ณ พระราชวังสระปทุม โดยยุบรวม โรงเรียนแผนที่ โรงเรียนกรมคลอง และโรงเรียนวิชาการเพาะปลูก เข้าด้วยกัน ก่อนพัฒนาเป็น มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

เป็นเรื่องธรรมดาที่ในวันต่าง ๆ จะมีเรื่องราวเกิดขึ้นมากมายตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน เช่นเดียวกันกับวันที่ 28 พฤศจิกายน ซึ่งถือว่าเป็นอีกวันหนึ่งที่มีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นหลายต่อเหตุการณ์ โดยเฉพาะเหตุการณ์เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451 (ค.ศ. 1908) ที่เรียกได้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ สถาบันอุดมศึกษาที่เปิดสอนหลักสูตรทางการเกษตรแห่งแรกของประเทศไทย ที่ปัจจุบันเปิดสอนครอบคลุมในหลายสาขาวิชาซึ่งหลายคนอาจจะรู้จักกันดีแล้ว แต่รู้หรือไม่ว่ากว่าจะมีการก่อตั้งเป็นมหาวิทยาลัยอย่างทุกวันนี้ มีประวัติความเป็นมาอย่างไร...
ย้อนไปเมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451 เป็นวันที่กระทรวงเกษตราธิการ ได้สร้างโรงเรียนเกษตราธิการ หรือโรงเรียนกระทรวงเกษตราธิการ ณ พระราชวังสระปทุม โดยรวบรวม 3 โรงเรียนเข้าไว้ด้วยกัน ได้แก่

1. โรงเรียนวิชาการเพาะปลูก เดิมชื่อ โรงเรียนช่างไหม ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2447 ตามพระราชวินิจฉัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ให้อุดหนุนการทำไหมและทอผ้าของประเทศ จึงจ้างชาวญี่ปุ่นมาทดลองเลี้ยงไหมและอบรมการเลี้ยงให้นักเรียนไทย โดยมีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพ็ญพัฒนพงศ์ กรมหมื่นพิไชยมหินทโรดม พระราชโอรสในรัชกาลที่ 5 ดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมช่างไหม

2. โรงเรียนแผนที่ ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2425 มีจุดประสงค์เพื่อผลิตนักเรียนที่จบการศึกษาเข้ารับราชการในกรมแผนที่

3. โรงเรียนกรมคลอง ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2448


ทั้งนี้การก่อตั้งโรงเรียนเกษตราธิการ มีจุดประสงค์ผลิตคนที่จบจากหลักสูตรเข้ารับราชการในกรมกองต่าง ๆ ของกระทรวงเกษตราธิการ พร้อมกับให้เรียบเรียงหลักสูตรใหม่ ซึ่งถือได้ว่าเป็นหลักสูตรระดับอุดมศึกษาวิชาเกษตรศาสตร์ หลักสูตรแรกของประเทศไทย โดยมีการดำเนินการสอนในปี พ.ศ. 2452

ต่อมาในปี พ.ศ. 2456 รัฐบาลได้มีคำสั่งให้ โรงเรียนเกษตราธิการ รวมเข้ากับ โรงเรียนข้าราชการพลเรือน ตามพระราชดำริของ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ในการจัดตั้งโรงเรียนข้าราชการพลเรือน พร้อมทั้งทรงให้ โรงเรียนเกษตราธิการ ย้ายสังกัดมายังกระทรวงธรรมการ โดยใช้ วังวินด์เซอร์ เป็นสถานที่ทำการเรียนการสอน

แต่ภายหลังได้มีพระยาเทพศาสตร์สถิตย์ และเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน ณ อยุธยา) เสนาบดีกระทรวงธรรมการ ซึ่งเป็นหนึ่งในนักเรียนไทยที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ส่งไปเรียนเมืองนอกในสมัยนั้น ได้มีความคิดร่วมกันก่อตั้งโรงเรียนด้านการเกษตร ภายใต้สังกัดกระทรวงเกษตราธิการ ขึ้นมาอีกครั้ง โดยใช้ชื่อว่า โรงเรียนฝึกหัดครูประถมกสิกรรม เมื่อปี พ.ศ. 2460 ใน ต.หอวัง ก่อนจะย้ายไปยัง ต.พระประโทน อ.เมืองนครปฐม ใน พ.ศ. 2461

จากนั้นจึงมีการขยายโรงเรียนฝึกหัดครูประถมกสิกรรม ไปยังภูมิภาคต่าง ๆ อาทิ ใน จ.สระบุรี (ภาคกลาง), จ.เชียงใหม่ (ภาคเหนือ), จ.นครราชสีมา (ภาคอีสาน) และ จ.สงขลา (ภาคใต้) ก่อนจะปิดตัวลงในปี พ.ศ. 2478 ตามข้อบังคับของระบบราชการในสมัยนั้น ซึ่งหลวงอิงคศรีกสิการ หลวงสุวรรณวาจกกสิกิจ และพระช่วงเกษตรศิลปการ (สามบูรพาจารย์ผู้ให้กำเนิดมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์) ได้เสนอให้เหลือโรงเรียนฝึกหัดครูประถมกสิกรรม ไว้ 1 แห่ง ใน อ.สันทราย จ.เชียงใหม่ และให้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนเป็น "โรงเรียนมัธยมวิสามัญเกษตรกรรม" แล้วจึงมีการยกฐานะให้เป็นวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ในกรมเกษตรและประมง และในเวลาต่อมาได้มีการย้ายวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มายัง อ.บางเขน ใน พ.ศ. 2481 และเปลี่ยนวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เดิมที่อยู่ใน อ.บางเขน เป็นโรงเรียนเตรียมเกษตรศาสตร์ เพื่อเตรียมคนเข้าศึกษาต่อให้วิทยาลัยเกษตรศาสตร์

จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2486 วิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็น "มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์" ในรัฐบาลสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม และมีการแต่งตั้งให้ หลวงสินธุสงครามชัย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการในขณะนั้น ดำรงตำแหน่งอธิการบดีคนแรก ก่อนจะมีการขยายโอกาสทางการศึกษาไปยังพื้นที่ต่าง ๆ


ภาพและข้อมูลจาก
- pirun.ku.ac.th
- rtsd.mi.th
- ku.ac.th
- archives.lib.ku.ac.th